Wraz z upływem lat i naturalnym procesem starzenia się organizmu pogorszeniu ulega kondycja naszych mięśni i ogólny stan zdrowia. Stopniowo zaczyna pogarszać się także wzrok – ostrość widzenia spada, nawet jeśli wcześniej nie mieliśmy problemów z widzeniem. Częstym problemem jest zaćma i starczowzroczność, wzrok może pogarszać się również z powodu zmian w strukturach oka spowodowanych chorobami ogólnoustrojowymi (cukrzyca, nadciśnienie). Czy można temu zaradzić? Podpowiadamy, jak dbać o oczy, by zachować dobry wzrok na długie lata.
Narząd wzroku a wiek – najczęstsze problemy ze strony oczu związane z wiekiem
Najczęstsze choroby narządu wzroku, które pojawiają się wraz z wiekiem, to zaćma, zwyrodnienie plamki żółtej oka, jaskra, starczowzroczność oraz zespół suchego oka. Wszystkie wymienione schorzenia powodują stopniowe pogorszenie wzroku i nieleczone mogą prowadzić nawet do ślepoty. Dlatego nie wolno ich lekceważyć, a wszystkie niepokojące objawy, takie jak nieostre widzenie czy ból gałki ocznej, należy skonsultować ze specjalistą.
Zaćma polega na zmętnieniu soczewki oka [1]. Jej objawy to pogarszający się wzrok (szybko postępująca krótkowzroczność), zamglone i podwójne widzenie oraz słabe widzenie przedmiotów poruszających się i znajdujących się w znacznej odległości. Zwyrodnienie plamki żółtej oka (centralny punkt siatkówki) może mieć różne przyczyny, ale często związane jest ze zmianami starczymi oka [2]. Zmiany te prowadzą również do wiotczenia mięśni odpowiedzialnych za akomodację soczewki, dlatego wzrok się pogarsza i często po 40. roku życia wymaga noszenia okularów, nawet jeśli wcześniej nie mieliśmy wad wzroku. Częstym problemem jest nieostre widzenie z bliska powodujące trudności z czytaniem tekstu zapisanego małą czcionką. Tego typu problemy z bliżą mylone są z dalekowzrocznością – fachowe określenie to prezbiopia (starczowzroczność) spowodowana zmianami w soczewce oka, która z wiekiem staje się grubsza i mniej przejrzysta [3]. Jaskra jest chorobą spowodowaną zbyt wysokim ciśnieniem w gałce ocznej. Jej pierwsze objawy to łzawienie, gorsze widzenie w ciemności, tęczowe koła widziane wokół źródeł światła, ograniczenie pola widzenia oraz mroczki przed oczami. Przy ataku jaskry pacjent odczuwa ból oczu i głowy, a także nudności [4]. Jaskra, podobnie jak inne wymienione tu choroby, wymaga konsultacji okulistycznej i jak najszybciej podjętego leczenia.
Wzrok po czterdziestce dość często pogarsza się również z uwagi na zespół suchego oka. Ta grupa schorzeń, polegających na nieprawidłowościach w produkcji filmu łzowego, może mieć wiele przyczyn – wpływ czynników zewnętrznych (praca przy komputerze, częste oglądanie telewizji, przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach, palenie papierosów), przyjmowanie niektórych leków, choroby układowe i metaboliczne, alergia czy zmiany hormonalne u kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Nieleczony ZSO powoduje pogorszenie widzenia ze względu na zwiększone ryzyko uszkodzeń i stanów zapalnych rogówki [5]. Przyczynia się do utraty ostrości wzroku, a nawet może spowodować nieodwracalną utratę wzroku. Charakterystyczne dla ZSO objawy to łzawienie, pieczenie i podrażnienie oczu oraz uczucie piasku pod oczami.
Jak przeciwdziałać pogorszeniu wzroku po czterdziestce?
Gdy pojawiają się problemy z widzeniem przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach (co oznacza pogorszenie zdolności do akomodacji oka), charakterystyczne objawy prezbiopii, takie jak trudności w czytaniu drobnego tekstu, czy symptomy wskazujące na jaskrę lub suchość oczu, należy niezwłocznie udać się do okulisty i wykonać badania diagnostyczne. Badanie dna oka warto też wykonywać profilaktycznie, po 40 roku życia przynajmniej raz na dwa lata. Leczenie zaćmy wiąże się z usunięciem soczewki i zastąpieniem jej sztuczną, w przypadku ZSO czy prezbiopii leczenie jest głównie objawowe. Starzenie się organizmu to proces, którego nie unikniemy, możemy jednak przeciwdziałać jego negatywnym konsekwencjom. Do takich działań profilaktycznych należy m.in. przestrzeganie zasad codziennej higieny oczu, co obejmuje także odpoczynek i ćwiczenia relaksujące wzrok oraz wzmacniające mięśnie gałki ocznej. Ważna jest zdrowa dieta i zdrowy styl życia, odpowiednia ilość snu i właściwe nawodnienie organizmu. Przy suchości oczu warto regularnie stosować nawilżające krople do oczu, które wspierają działanie naturalnego filmu łzowego [6]. Przy wyborze zwróćmy uwagę na ich skład – nie powinny znajdować się w nim konserwanty.
Bibliografia:
- Wojciech Omulecki, Zaćma, https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobysoczewki/73341,zacma, data dostępu 02.08.2023.
- Anna Skłodowska, Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem, https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobysiatkowki/128135,zwyrodnienie-plamki-zwiazane-z-wiekiem, data dostępu 02.08.2023.
- Jesteś po czterdziestce? Sprawdź swój wzrok. https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/aktualnosci/181888,jestes-po-czterdziestce-sprawdz-swoj-wzrok, data dostępu 05.08.2023.
- Maria Hanna Niżankowska, Jaskra, https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/jaskra/73325,jaskra, data dostępu 02.08.2023.
- Mielczarek M. Zespół suchego oka, Medycyna Rodzinna 2005; 2: 51–56.
- Grabska-Liberek I., et al., Wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego dotyczące diagnostyki i leczenia Zespołu Suchego Oka, 2017, s. 1 – 15.
