Narząd wzroku to delikatny mechanizm, o który warto należycie dbać na co dzień, tak by cieszyć się możliwością wizualnego postrzegania świata. Jest wiele czynników, które mają negatywny wpływ na kondycję oczu oraz jakość i ostrość widzenia. Podpowiadamy, jak dbać o oczy, by zmniejszyć ryzyko poważnych chorób oczu.
Czynniki szkodliwe dla oczu – co sprzyja wysychaniu powierzchni oka i innym problemom?
Do czynników powodujących zmęczenie i suchość oczu należą:
- praca przy komputerze – patrzenie w ekran komputera, telewizora i smartfona; urządzenia te emitują niebieskie światło, niekorzystne dla wzorku, a częstotliwość mrugania zmniejsza się, co sprzyja wysychaniu powierzchni oka [1],
- zbyt suche powietrze – zarówno w pomieszczeniach, jak i na zewnątrz [1],
- ekspozycja na promieniowanie UV, które jest niekorzystne zwłaszcza dla siatkówki oka – promieniowanie UV może prowadzić nawet do rozwoju zmian nowotworowych w obrębie oka [1],
- niewłaściwa dieta, nieuwzględniająca źródeł karotenoidów i innych witamin, antyoksydantów, cynku, luteiny, zeaksantyny i kwasów omega-3 [2],
- niedostateczna ilość snu,
- brak ochrony oczu podczas niekorzystnej pogody (wiatr, duże nasłonecznienie) [1],
- spożywanie zbyt małej ilości płynów [2],
- noszenie soczewek kontaktowych [1].
Naszym oczom nie sprzyja również przyjmowanie niektórych leków, alergia, choroby metaboliczne i układowe (zwłaszcza cukrzyca zwiększa ryzyko uszkodzeń siatkówki [3]), przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach i smog. Sprzymierzeńcem dobrego wzroku nie jest zwykle podeszły wiek – u seniorów wzrok pogarsza się często w rezultacie procesów starzenia się organizmu. Problemy z oczami powodują również nieleczone wady wzroku – przyczyniają się do zmęczenia oczu i bólu głowy, a od wytężania oczu, by osiągnąć ostrość widzenia, dodatkowo psuje się wzrok. Z tego względu nie można zapominać o kontrolnej wizycie u okulisty i właściwym dobraniu okularów. Jak widać, wpływ na oczy ma wiele różnorakich czynników. Jedne będą powodować zmęczenie oczu i ich suchość, inne przyczyniają się m.in. do rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej.
Choroby oczu – najczęstsze problemy ze strony narządu wzroku
Zespół suchego oka, infekcje bakteryjne i wirusowe, takie jak zapalenie spojówek, zaćma, zwyrodnienie plamki żółtej (punkt w centralnej części siatkówki), retinopatia cukrzycowa – to tylko niektóre ze schorzeń związanych z narządem wzroku. Struktury oka są wrażliwe nie tylko na czynniki zewnętrzne, ale też na ogólny stan organizmu – jego ogólną kondycję. Tkanki oka są odżywiane i dotleniane przez film łzowy (dotyczy to głównie rogówki), ale także przez krew krążącą w naczyniach krwionośnych narządu wzroku (mikrokrążenie). Jeśli chcemy zadbać o swoje oczy, najlepiej jest zadbać o stan zdrowia – profilaktycznie odwiedzać lekarza, zdrowo się odżywiać i nie stronić od aktywności fizycznej.
Jak chronić wzrok?
Zdrowy tryb życia, odpowiednia ilość snu potrzebnego do regeneracji narządu wzroku i zdrowa dieta to podstawa, jeśli chcemy zadbać o wzrok. Nie bez przyczyny lekarze i eksperci do spraw żywienia alarmują, że wiele chorób ma swój początek w nieprzestrzeganiu zasad piramidy żywieniowej – należy zwrócić uwagę, że jej podstawę stanowi aktywność fizyczna, a drugi poziom stanowi uwzględnienie w diecie dużej ilości warzyw (duże ilości składników odżywczych korzystnych dla oczu mają m.in. jarmuż, szpinak) i owoców [4]. Zgodnie z rekomendacjami specjalistów dla zdrowia oczu warto zwiększyć spożycie kwasów tłuszczowych omega-3, ograniczyć ilość soli w diecie (zbyt dużo soli prowadzi do nadciśnienia, a to z kolei zwiększa ryzyko rozwoju jaskry) i pamiętać o regularnym badaniu poziomu cukru we krwi.
Kolejna kwestia to ochrona przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi. Zaleca się ograniczyć do minimum korzystanie z komputera czy telefonu, przydatne jest też noszenie okularów przeciwsłonecznych (przy zakupie zwróćmy uwagę na ich zgodność z europejskimi standardami bezpieczeństwa – okulary bez filtrów nie ochronią przed promieniami UV). Zaleca się noszenie okularów przeciwsłonecznych, które posiadają oznaczenie CE – nie tylko latem. Dla wsparcia działania naturalnego filmu łzowego i przy suchości oczu zalecane jest stosowanie kropli nawilżających. Nawilżają one i chronią powierzchnię oka przed podrażnieniami i łagodzą objawy związane z zespołem suchego oka, takie jak zaczerwienienie, łzawienie i pieczenie. Można stosować je dowolną ilość razy w ciągu dnia, zależnie od potrzeby. Tzw. sztuczne łzy są rekomendowane dla pacjentów borykających się z zespołem suchego oka [5], a także dla osób pracujących przy komputerze, noszących soczewki kontaktowe i przy nadmiernym parowaniu łez (np. przy wietrznej i upalnej pogodzie). Dla alergików sprawdzą się nawilżające krople do oczu z ektoiną, która tworzy na powierzchni gałki ocznej barierę ochronną.
Odpowiednie zadbanie o ochronę wzroku jest konieczne, jeśli nie chcemy dopuścić do pogorszenia jakości widzenia. Pamiętajmy, że niektóre schorzenia oczu, choć początkowe objawy są z pozoru błahe, mogą stopniowo prowadzić do pogorszenia ostrości wzroku, a finalnie do utraty wzroku. Dotyczy to m.in. zespołu suchego oka, którego symptomy takie jak zmęczenie oczu i uczucie piasku pod powiekami bywają przez pacjentów lekceważone.
Bibliografia:
- Poradnik jak dbać o oczy, https://www.szkla.com/poradnik_10-sposobow-jak-dbac-o-oczy.html
- Józef Kotwas, Składniki pokarmowe wpływające na stan narządu wzroku, Opta Therapy, ol. 4/Nr 2(14)/2017 (s. 117-120).
- Cukrzyca, https://www.sw.gov.pl/assets/14/10/38/1895fc766adb42c2366e40db2c01f91d5d3b9324.pdf
- W: Gawęcki J., Roszkowski W. (ed.). Żywienie człowieka a zdrowie publiczne. PWN, Warszawa 2009: 313-328.
- Grabska-Liberek I., et al., Wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego dotyczące diagnostyki i leczenie Zespołu Suchego Oka, 2017, s. 1 – 15.
