Dieta ma ogromny wpływ na kondycję organizmu i na nasze zdrowie. Może także przyczynić się do pogorszenia widzenia – niewiele osób zdaje sobie sprawę z tej zależności. Zwłaszcza nadmiar cukru może prowadzić do rozwoju chorób oczu, m.in. cukrzycy, która nieleczona może spowodować nawet utratę wzroku. Podpowiadamy, jak tego uniknąć!
Czym grozi nadmiar cukru w diecie?
Cukier określany jest czasem jako „biała śmierć”, ponieważ jego nadmiar w diecie ma niekorzystny wpływ na organizm i przyczynia się do rozwoju chorób takich jak otyłość i cukrzyca, a pośrednio do pogorszenia ostrości wzroku, które jest jednym z powikłań cukrzycy. Cukier rafinowany, pozyskiwany z buraków cukrowych, jest relatywnie tani i stanowi doskonały konserwant żywności, poprawia też jej smak. Z tego powodu jest dodawany do wielu produktów żywnościowych. Znajdziemy go nie tylko w słodyczach, ciastach i słodkich napojach, ale także w jogurtach smakowych, sokach warzywnych, daniach instant i ketchupie.
Dieta zawierająca tego typu produkty jest dość powszechna, tymczasem nadmiar cukru sprawia, że organizm nie jest w stanie sobie z nim poradzić. Do metabolizmu cukrów (glukozy) niezbędna jest insulina produkowana przez trzustkę. Jeśli spożywamy duże ilości cukru, poziom glukozy we krwi jest zbyt wysoki, stopniowo może pojawiać się tzw. insulinooporność prowadząca do rozwoju cukrzycy typu 2, która określana jest jako jedna z najgroźniejszych chorób cywilizacyjnych [1].
Wiele osób przez długi czas nie zdaje sobie sprawy z choroby, a nieleczona cukrzyca prowadzi do wielu groźnych powikłań [1]. Rozpoznanie cukrzycy jest możliwe na podstawie badania krwi, a świadczyć o cukrzycy mogą następujące objawy (pojawiają się zarówno w cukrzycy typu 2, jak i typu 1):
- odczuwanie wzmożonego pragnienia,
- zwiększenie uczucia głodu i apetytu,
- częste oddawanie moczu,
- suchość w ustach,
- utrata masy ciała niezwiązana z dietą odchudzającą,
- osłabienie i uczucie zmęczenia,
- problemy z koncentracją,
- problemy ze wzrokiem.
Cukrzyca a wzrok
Cukrzyca niszczy wzrok. Długi czas trwania cukrzycy, zwłaszcza nieleczonej lub niewłaściwie leczonej, prowadzi do tzw. cukrzycowej choroby oczu. Przyczyną pogarszającego się wzroku w cukrzycy jest zbyt wysoki poziom glukozy we krwi, który uszkadza najmniejsze naczynia krwionośne w oczach i powoduje m.in. retinopatię cukrzycową. Jest to choroba polegająca na tworzeniu się nowych naczyń krwionośnych w obrębie narządu wzroku, które są kruche i podatne na pękanie. Retinopatia cukrzycowa prowadzi do patologicznych zmian w siatkówce oka [2].
Dodatkowym czynnikiem ryzyka może być jaskra oraz operacja zaćmy. Cukrzycowa choroba oczu i retinopatia mają charakter postępujący. Dochodzi do zmian w ciele szklistym oka i w obrębie plamki żółtej (pojawia się cukrzycowy obrzęk plamki żółtej). Choremu grozi uszkodzenie siatkówki i ślepota – nieleczona w porę retinopatia cukrzycowa może prowadzić do całkowitej utraty wzroku [3].
O rozwoju retinopatii cukrzycowej mogą świadczyć następujące objawy:
- zaburzenia ostrości wzroku,
- pogorszenie widzenia po zmroku,
- zaburzenia widzenia – pojawianie się w polu widzenia ciemnych plamek.
Retinopatia cukrzycowa jest najczęstszą przyczyną utraty wzroku, obok chorób takich jak zaćma i jaskra oraz odklejenie siatkówki. Jej destrukcyjny wpływ można jednak powstrzymać, o ile w porę zapobiegniemy uszkodzeniom wzroku przez cukrzycę.
Należy też dodać, że uszkodzenia naczyń krwionośnych w obrębie narządu wzroku i retinopatia cukrzycowa to niejedyne problemy dla oczu powodowane przez nadmiar cukru w diecie. Przyczynia się on również do niekorzystnych zmian w składzie filmu łzowego, którego zadaniem jest oczyszczanie, nawilżanie i odżywianie powierzchni oka [4]. Niewłaściwy skład łez może prowadzić do rozwoju zespołu suchego oka, który powoduje m.in. uszkodzenia i stany zapalne rogówki oraz spojówek.
Jak dbać o oczy, gdy mamy wysoki poziom cukru we krwi?
W przypadku cukrzycy najistotniejszą sprawą są badania kontrolne. Chodzi zarówno o wczesne wykrycie choroby (rozpoznanie cukrzycy typy 2), jak i kontrolowanie poziomu glukozy. Osoby z cukrzycą powinny stosować się do zasad odpowiedniej diety, unikać żywności przetworzonej i słodkich napojów oraz produktów powodujących nagły wzrost glukozy i zbyt wysoki poziom cukru we krwi. Konieczne są regularne badania kontrolne u okulisty, przede wszystkim badanie dna oka, które pomaga wykryć m.in. zmiany spowodowane cukrzycą.
Kluczowym zadaniem jest zapobieganie postępowi choroby cukrzycowej i zmian wywołanych przez cukrzycę, tak by zapobiec utracie wzroku u osób dotkniętych tą chorobą. W diecie osoby chorej na cukrzyce powinny znaleźć się składniki wspierające dobrą kondycję narządu wzroku: witaminy, składniki mineralne, kwasy tłuszczowe omega-3 oraz antyoksydanty.
Można dodatkowo wspomóc oczy, przyjmując suplement diety o korzystnym dla ich zdrowia składzie. Ochrona wzroku przy cukrzycy obejmuje również stosowanie kropli nawilżających, tzw. sztucznych łez. Są one pomocne w objawowym leczeniu zespołu suchego oka i zapobiegają groźnym powikłaniom tego schorzenia [5].
Bibliografia:
- Paweł Drągowski i in, CUKRZYCA JAKO PROBLEM SPOŁECZNY I EKONOMICZNY, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 2 (39) 2014.
- Barbara Katra, Retinopatia cukrzycowa, Link, data dostępu 19.05.2023.
- Retinopatia cukrzycowa. Stanowisko American Diabetes Association, Donald S. Fong, Lloyd Aiello, Thomas W. Gardner, George L. King, George Blankenship, Jerry D. Cavallerano, Fredrick L. Ferris III, Ronald Klein, Diabetes Care 2003, 26, supl. A, S99–S102.
- Józef Kotwas, Składniki pokarmowe wpływające na stan narządu wzroku, Opta Therapy, ol. 4/Nr 2(14)/2017 (s. 117-120).
- Grabska-Liberek I., et al., Wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego dotyczące diagnostyki i leczenie Zespołu Suchego Oka, 2017, s. 1 – 15.
