Objawy alergii ze strony oczu – jak z nimi walczyć?

Artykuł zaktualizowany w grudniu 2023

Wodnisty katar, zaczerwienione, łzawiące oczy i zatkany nos – te objawy zna każdy alergik, osoba uczulona na pyłki drzew i traw, a także roztocza kurzu domowego czy sierść zwierząt. Często na ich tle rozwija się alergiczne zapalenie spojówek, które może mieć charakter sezonowy, ale może też utrzymywać się przez cały rok. Jak radzić sobie z symptomami takimi jak świąd oczu, pieczenie i przekrwienie oraz obrzęk spojówek? Jak chronić oczy przed podrażnieniami i suchością? Poznaj sposoby na obrzęknięte oczy i opuchnięte powieki!

Czym jest alergia i jak reakcja uczuleniowa wpływa na kondycję oczu?

Alergia to nadmierna reakcja obronna organizmu spowodowana kontaktem z substancjami, które przez układ odpornościowy zdrowej osoby postrzegane są jako neutralne [1]. Wyróżnia się alergie wziewne, kontaktowe i pokarmowe [2]. Uciążliwe objawy daje każda z tych alergii, przy czym przykre symptomy ze strony oczu dotyczą zwykle alergii wziewnych, takich jak uczulenie na pyłki drzew, traw i bylin, zarodniki grzybów i pleśni, sierść zwierząt czy roztocza kurzu.

Objawom ze strony układu oddechowego towarzyszy najczęściej podrażnienie i pieczenie oczu, zaczerwienienie, łzawienie i świąd oczu oraz obrzęk powiek. Te przykre symptomy mogą mieć poważne konsekwencje dla kondycji oczu, ponieważ nadmierne łzawienie może doprowadzić do zmniejszenia się ilości i zmian w składzie filmu łzowego, a co za tym idzie – do przesuszenia powierzchni oka. To zaś otwarta droga do podrażnień i mikrouszkodzeń, a także dla szkodliwych mikroorganizmów.

Warto też wiedzieć, że film łzowy o prawidłowym składzie jest niezbędny do tego, by rogówka była dobrze odżywiona i dotleniona [3]. Zespół suchego oka, który może się rozwinąć na tle alergicznym, może doprowadzić do stanów zapalnych spojówek i rogówki, a także do pogorszenia zdolności widzenia.

Objawy alergii oczu: zaczerwienione oczy (przekrwienie oczu) to nie jedyny problem. Możliwe powikłania alergii oczu to ostre alergiczne zapalenie spojówek, które może przekształcić się w przewlekły stan zapalny, oraz zwiększone ryzyko infekcji bakteryjnych i wirusowych. Może też pojawić się atopowe zapalenie skóry wokół oczu, a nawet atopowe zapalenie spojówek i rogówki.

Sezonowe alergiczne zapalenie spojówek – częsty problem przy uczuleniu

Alergiczne zapalenie spojówek to stan zapalny pojawiający się w odpowiedzi na obecność alergenów na powierzchni oka. Do typowych objawów alergicznego zapalenia spojówek należą łzawienie i swędzenie, a także podrażnienie powiek i spojówek. Przy nieleczonym ostrym zapaleniu spojówek objawy te nasilają się i pojawia się charakterystyczna wydzielina z worka spojówkowego. Dlatego gdy oczy łzawią, należy zgłosić się do lekarza i zastosować odpowiedni sposób leczenia. Objawy alergii są uciążliwe, ale też potencjalnie niebezpieczne dla narządu wzroku.

Czynniki zwiększające ryzyko reakcji alergicznej – jak ich unikać?

Alergie wziewne na pyłki traw, drzew i bylin wzmagają się w słoneczne, suche i wietrzne dni. To wówczas rośliny pylą najbardziej intensywnie, a alergeny przenoszone są na duże odległości. W dni, kiedy warunki pogodowe sprzyjają pojawieniu się intensywnych objawów alergii, gdy wiemy, że stężenie pyłków roślin, na które jesteśmy uczuleni, jest wysokie, zaleca się w miarę możliwości pozostać w domu i powstrzymać się od wietrzenia mieszkania.

Jeśli musimy wyjść na zewnątrz w okresie pylenia uczulającej rośliny, po powrocie do domu warto zmienić ubranie i wziąć prysznic, tak by zmyć ze skóry i włosów alergeny. Zaleca się też śledzić komunikaty na stronach Polskiego Towarzystwa Alergologicznego [4], które informują, jakie rośliny lub grzyby znajdują się w danym czasie w okresie intensywnego pylenia/uwalniania zarodników. Pamiętajmy przy tym, że okres pylenia zależy od rejonu i może być inny dla regionu o innej szacie roślinnej.

W przypadku uczulenia na sierść zwierząt lub roztocza kurzu domowego można zmniejszyć uciążliwość alergii, zachowując szczególną higienę w miejscu zamieszkania. Warto też podjąć zalecone przez lekarza leczenie alergii i rozważyć zastosowanie immunoterapii alergenowej, czyli odczulania.

Objawy alergii – jak dbać o oczy?

Gdy pojawia się alergia oczu i jej charakterystyczne objawy (przekrwienie spojówek i łzawienie, pieczenie i swędzenie oczu), bardzo ważna jest odpowiednia pielęgnacja okolic oczu, w tym skóry powiek. Najprostszym zabiegiem, który przyniesie ulgę, jest delikatne przemycie skóry wokół oczu, tak by usunąć z niej alergeny. Pomocne jest też przemywanie oczu chłodnym roztworem soli fizjologicznej, co przyczynia się do usunięcia alergenów z worka spojówkowego i łagodzi objawy występujące przy alergii. Przy alergiach sezonowych, w okresie pylenia, czyli wiosną i latem, zaleca się ograniczyć przebywanie na zewnątrz w słoneczne i wietrzne dni. Niezależnie od stosowania kropli do oczu, konieczne jest przyjmowanie leków przeciwhistaminowych. Zwykle są to preparaty cetyryzyny i loratadyny.

Oprócz tego warto nosić okulary przeciwsłoneczne, które chronią oczy i skórę wokół nich, co zmniejsza ryzyko wystąpienia alergii spojówek i alergii miejscowej.

Alergia oczu – jakie krople wybrać?

Przy objawach alergii ze strony oczu można zastosować krople nawilżające, które wzmocnią działanie naturalnego filmu łzowego chroniącego powierzchnię oka przed wysychaniem i podrażnieniami. Dobrym wyborem są krople do oczu z ektoiną, która tworzy tarczę ochronną na powierzchni oka i utrudnia kontakt z alergenem. Zawarty w kroplach kwas hialuronowy nawilża powierzchnię oka i przynosi uczucie ukojenia. Tego rodzaju krople do oczu, nazywane sztucznymi łzami, są dostępne bez recepty i można stosować je bez ograniczeń, w razie potrzeby. Warto wybierać preparaty, które nie zawierają konserwantów. Te z konserwantami mogą dodatkowo podrażniać oczy. Przy suchości oczu warto też zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu.

Bardzo ważne jest również unikanie czynników zwiększających ryzyko pojawienia się zespołu suchego oka, takich jak częste przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach, długotrwałe wpatrywanie się w ekran komputera, smartfona czy telewizora oraz dym papierosowy [5].

Bibliografia:

1. 1. Alergie, „mp.pl” [online], Link, data dostępu 12.05.2022.
   2. Monika Świerczyńska- Kępa, Alergeny wziewne „mp.pl” [online], Link, data dostępu 12.05.2022.
   3. Lens A., Nemeth S.C., Bedford J. K. Anatomia i fizjologia narządu wzroku. Misiuk-Hojło M. (red.), Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2010.
   4. Kalendarz Pylenia Roślin w Polsce PTA, Link, data dostępu 12.05.2022.
   5. https://www.szkla.com/poradnik_10-sposobow-jak-dbac-o-oczy.html