Oko jest chronione przez zewnętrzne struktury, takie jak powieki i rzęsy, oraz przez film łzowy, czyli ciecz rozprowadzaną na powierzchni oka za każdym razem, gdy mrugamy. Rola odgrywana przez łzy jest niebagatelna – przezroczysta ciecz o określonym składzie, czyli płyn łzowy, nawilża i chroni powierzchnię oka przed uszkodzeniami oraz dotlenia i odżywia rogówkę. Skąd się biorą łzy i czy ich nadmiar może być niebezpieczny dla oka? Na czym polega zespół suchego oka i jak wygląda jego leczenie? Istotne informacje dotyczące tych kwestii znajdziesz w tym artykule.*
Zarys anatomii narządu wzroku – gdzie powstają łzy?
Oko ludzkie składa się z trzech warstw, w których rozmieszczone są takie struktury jak rogówka, tęczówka, źrenica, ciałko szkliste, soczewka i siatkówka, oraz aparatu ochronnego tworzonego przez powieki, rzęsy i brwi, a także błonę śluzową (spojówkę), która chroni oko przed urazami i stanami zapalnymi oraz rozprowadza po jego powierzchni film łzowy [1]. Jest on produkowany przez gruczoły łzowe, a konkretnie przez gruczoły łzowe właściwe i gruczoły dodatkowe Krausego i Wolfringa. Komórki kubkowe spojówki, krypty Henlego i gruczoły Manzawy wytwarzają wydzielinę śluzową, zaś wydzielinę tłuszczową produkują gruczoły tarczkowe, rzęskowe i łojowe [2].
Łzy są rozprowadzane po powierzchni gałki ocznej, w tym po powierzchni rogówki, dzięki odruchowi mrugania – dlatego tak ważne jest, byśmy robili to odpowiednio często. Między kolejnymi mrugnięciami nie powinno upływać więcej niż 15 sekund: dłuższe odstępy między każdym mrugnięciem mogą powodować suchość oczu [3].
Za rozprowadzanie łez odpowiedzialne są kanaliki łzowe, które wychodzą z woreczka łzowego znajdującego się na brzegu powieki dolnej w tzw. dole łzowym. Pełni on bardzo ważną funkcję zbiornika łez i zasysa je z tzw. jeziorka łzowego.
Czym są i jaką funkcję pełnią łzy?
Łzy składają się głównie z wody, zawierają też lipidy tworzące zewnętrzną warstwę lipidową, która chroni oko, warstwę mucynową, białka oraz inne składniki odżywcze. Główną funkcją łez jest nawilżanie oczu, a także oczyszczanie ich powierzchni z kurzu i alergenów oraz dotlenianie i odżywianie rogówki i spojówki. Dodatkowo łzy mają właściwości bakteriobójcze (zawierają lizozym i defensyny), dzięki czemu chronią narząd wzroku przed infekcjami, w tym przed zapaleniem spojówki i rogówki.
Te właściwości łez sprawiają, że łzy pomagają utrzymać dobrą kondycję oczu, przy czym nadmiar łez wcale nie jest korzystny. Dotyczy to nie tylko sytuacji, gdy płaczemy, okazując smutek lub radość. Gdy łzy płyną w nadmiarze na przykład z powodu podrażnienia oczu na tle alergicznym, wprawdzie chronią oko przed zewnętrznymi czynnikami (wypłukują alergeny), ale jednocześnie sytuacja ta może prowadzić do rozwoju zespołu suchego oka. Łzawienie zawsze jest sygnałem, że dzieje się coś niepokojącego.
Zaburzenia wydzielania łez – zespół suchego oka
ZSO to grupa schorzeń polegających na zaburzeniach w wydzielaniu lub składzie łez [4]. Przyczyn takiego stanu może być wiele – należą do nich uwarunkowania genetyczne, niektóre choroby metaboliczne (cukrzyca) i autoimmunologiczne (reumatoidalne zapalenie stawów, zespół Sjögrena), przyjmowanie niektórych leków (m.in. antyhistaminowych, przeciwdepresyjnych, doustnej antykoncepcji hormonalnej, leków na nadciśnienie), a także czynniki przyspieszające parowanie cieczy łzowej, takie jak klimatyzacja, centralne ogrzewanie, wietrzna, słoneczna pogoda, i drażniące, na przykład dym papierosowy.
Na ZSO narażone są osoby pracujące przy komputerze i noszące soczewki kontaktowe, może on też być wynikiem zaburzeń hormonalnych, niedostatecznej ilości snu czy niewłaściwej diety. Przyczyn, dla których łzy pojawiają się w niewystarczającej ilości lub ich skład jest nieprawidłowy, co sprawia, że szybko wysychają, jest wiele.
Charakterystyczne objawy ZSO to uczucie ciała obcego w oku (ziarnka piasku pod powieką), zmęczenie, łzawienie i pieczenie. W każdym przypadku, gdy zauważymy u siebie te dolegliwości, należy zgłosić się do okulisty, ponieważ nieleczony ZSO może doprowadzić do poważnych powikłań.
Jednym ze sposobów leczenia jest stosowanie nawilżających kropli do oczu, czyli tak zwanych sztucznych łez [4]. Warto wybrać te bez dodatku konserwantów, które mogłyby dodatkowo podrażniać oko, na przykład Hyal-Drop Multi**, Hyal-Drop Pro** lub Hyal-Drop Ultra 4S** dostępne bez recepty i zawierające czysty kwas hialuronowy. Dzięki higroskopijnym właściwościom tego składnika wspierają one działanie filmu łzowego i pomagają rozprowadzić go równomiernie po powierzchni oka, zapobiegając zbyt szybkiemu wyparowaniu.
Przewidziane zastosowanie kropli do oczu Hyal-Drop®to leczenie objawów suchego oka. Produkt w sposób naturalny odświeża i łagodzi suche oczy, przynosząc ulgę zmęczonym, podrażnionym, a nawet łzawiącym oczom. Hyal-Drop® multi jest tównież odpowiedni do nawilżania i zwilżania zarówno miękkich, jak i twardych soczewek kontaktowych podczas noszenia oraz znacznie poprawia komfort ich stosowania przez cały dzień.
Bibliografia:
- Oko – narząd wzroku, Link, data dostępu 12.01.2023.
- Lens A., Nemeth S.C., Bedford J. K. Anatomia i fizjologia narządu wzroku. Misiuk-Hojło M. (red.), Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2010.
- Marek Prost, Zespół suchego oka, Link, data dostępu 17.01.2023
- Poradnik 10 sposobów jak dbać o oczy, Link.
- Grabska-Liberek I., et al., Wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego dotyczące diagnostyki i leczenie Zespołu Suchego Oka, 2017, s. 1 – 15.
* Materiał powstał we współpracy reklamowej z Bausch + Lomb.
** To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją lub etykietą.
